Hans ten Napel is de trotse eigenaar van een klassieker, een Fendt 104S. Daar zijn er wel meer van, maar die met vierwielaandrijving én ‘Wendegetriebe’ zijn niet dik ­gezaaid. Al is zijn 4-tons Fendt-mestverspreider nog zeldzamer.

De Fendt 104S was in zijn tijdperk met 55 pk de zwaarste trekker van de driecilinders bij Fendt. De 102 en 103 persten respectievelijk 42 en 48 pk uit hetzelfde motorblok. In dezelfde serie verkocht de trekkerfabrikant ook een 105 en 106. Deze kregen een viercilinder motor met 60 respectievelijk 65 pk.

Naam: Hans Ten Napel (50) Woonplaats: Vriezenveen (Ov.) Beroep: vrachtwagenchauffeur

Hans ten Napel is al lange tijd liefhebber van oude trekkers en werktuigen, en bezit meerdere Fendt-trekkers. Vooral de wat aparte typen waar er niet veel van zijn. Hij gaat er met plezier af en toe mee werken. In een vriendenverband helpt hij ieder jaar een aantal hectaren mais hakselen. Met de Trekkerclub Weiteman & omstreken proberen ze een aantal klassieke hakselaars in leven te houden. De 104S is dan net een mooi formaat om met een klassieke silagewagen te rijden. Hij tikte de trekker op de kop in Duitsland, in de buurt van Papenburg. De mestwagen kwam hij op eBay tegen, bij een vroegere Fendt-medewerker die de wagen maar relatief weinig had gebruikt. Daar was weinig werk aan. De trekker heeft waarschijnlijk wel meer dan 10.000 uren gedraaid, maar was technisch nog behoorlijk goed. Een aantal nieuwe afdichtingen, koppelingsplaten en lagers is gemonteerd, en een mechanisatiebedrijf nam de tussenbak (aftakas en omkeerschakeling) onder handen. Maar het meeste werk deed Ten Napel zelf. De restauratie van de cabine, maar vooral van het plaatwerk en zeker de spatborden, kostte de meeste tijd. De cabine kreeg een nieuw dak, nieuwe rubbers, een nieuwe ruit onderin; zelf voorspatborden erbij gemaakt. Eigenlijk staat de trekker er weer bij zoals-ie destijds uit de fabriek kwam.

De 104 was aanvankelijk alleen verkrijgbaar als S-uitvoering. Dat wil zeggen met vloeistofkoppeling, volledig gesynchroniseerde versnellingsbak, onafhankelijke aftakas en opties als vierwielaandrijving en omkeerschakeling. Vanaf 1978 was de 104 ook als LS leverbaar, waarbij de L staat voor een op rubberblokken gemonteerde cabine met twee zijdeuren, en een voor- en achterruit die open kunnen. Tekst gaat verder onder foto

Destijds was hier goed over nagedacht: de Baas-voorlader is heel eenvoudig snel aan- en af te koppelen, onder andere vanwege de standaard aan de laadarm aanwezige steunpoten.

De 104 was in zijn verschillende uitvoeringen in productie van 1972 tot 1982. Van de 104S met tweewielaandrijving zijn er 6.533 gemaakt, van de vierwiel-aangedreven 104SA 1.377 stuks. Het ‘Wendegetriebe’ is in Nederland maar weinig geleverd. In Duitsland, dat meer een voorladerland is en waar het model ook voor bedoeld was, is die versie vaker verkocht.

Van 1978 tot 1982 werden van de 104LS 587 exemplaren gemaakt, van de 104LSA kwamen er 286 uit de fabriek. De aantallen liepen voor de 104-modellen door de jaren heen steeds verder terug. Fendt maakte ook van de kleinere 102 en 103 steeds kleinere aantallen, maar die bleven wel tot 1987 leverbaar.

Tekst gaat verder onder foto’s

Destijds typisch voor veel trekkers, zeker ook in Duitsland: de uitlaat loopt naar onderen. Boven de stuurstang is het kijkglas van het hydrauliek reservoir zichtbaar.

De aangedreven vooras is – zoals typisch voor de meeste trekkers uit die tijd – nog een aan de zijkant aangedreven vooras, en de voorwielen zijn nog relatief klein.

Een bijzonderheid waar ook de 104SA van Hans ten Napel mee is uitgerust, is het al eerder genoemde Wendegetriebe. Dat is de Duitse aanduiding voor een omkeerschakeling. Die was vooral bedoeld om het werken met een voorlader makkelijker te maken. De omkeerschakeling – door Fendt al in de jaren zestig ontworpen voor de 3S – werkt volledig mechanisch en je bedient haar met de voetkoppeling. Met een hendel schakel je de omkeerschakeling in. Tevens wordt de aftakas­koppeling ingeschakeld, want als de trekker op de omkeerschakeling achteruit rijdt, drijft de motor de versnellingsbak niet via de rijkoppeling aan, maar via de aftakaskoppeling.

Tekst gaat verder onder foto

Zowel de trekker als de 4-tons mestverspreider lijken zo uit de showroom te komen.

Pedaal half intrappen schakelt de rijkoppeling vrij. De trekker staat stil. De koppeling verder doortrappen, schakelt mechanisch de aftakaskoppeling in. Laat je het koppelingspedaal los, dan rijdt de trekker achteruit in de versnelling die op dat moment is ingeschakeld. De omkeerkoppeling werkt dus op alle versnellingen. Opnieuw het pedaal intrappen ontkoppelt de aftakaskoppeling, en de normale aandrijving vooruit is weer beschikbaar. Zonder de handen van het stuur te halen, of van de hendel van de hydrauliek van de voorlader, schakel je dus voor- of achteruit.

Tekst gaat verder onder foto

Met ingeschakelde omkeerkoppeling schakel je met het koppelingspedaal vooruit-achteruit door volledig door te trappen. Mechanisch wordt dan de aandrijving via de aftakas in- of uitgeschakeld.

Op de foto hierboven staat de trekker met de Baas-­voorlader boven een Fendt-mestwagen. Dat is één van de vijf stuks die ooit zijn gemaakt. In september 1970 nam Fendt het failliet verklaarde Lely-Dechentreiter in Asbach-Bäumenheim over. Dat gaf Fendt ruimte om te groeien. De werktuigenproductie van Dechentreiter werd stopgezet. Fendt startte in Aschbach-Bäumenheim de productie van caravans en pistenbully’s. Ook de productie van trekkers boven 80 pk en de werktuigendragers bracht het concern over naar deze fabriek. Fendt deed zelfs nog een poging om de werktuigenproductie van Dechentreiter weer nieuw leven in te blazen. De mestwagens zijn eigenlijk Dechentreiter-wagens, maar er zijn er dus slechts vijf van gemaakt.

Rechts de hendel (Ein-Aus) waarmee je het omschakelsysteem in- of uitschakelt. Links het pookje om mechanisch 30% hoog of laag te schakelen.

Motor: driecilinder MWM, 3.116 cc Vermogen: 55 pk Gewicht: 2wd 2.405 kg, 4wd 2.715 kg Versnellingen: 13V/4A, optie kruipgang 3V/1A Banden voor: 10,5-20 of 10,5-18 (4wd) Banden achter: 11-36, optie 12-36 13-30 of 14-30 Prijs: 1972 in Duitsland, 2wd DM 20.490, 4wd DM 26.520

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en wees als eerste op de hoogte.