Kopieer de link van het artikel

Sluipenderwijs is Lieven in de Delflandpleinbuurt uitgegroeid tot een van de grootste complexen van Amsterdam: 1200 woningen in verschillende grootte zijn sinds 2017 gerealiseerd. De nieuwste zijn begin deze maand aan de huurders overgedragen. Het is een breuk met de wederopbouwarchitectuur.

Bestaat er zoiets als vooruitgang in de architectuur? Er zijn mensen die stellen dat vroeger alles beter was: de Amsterdamse school, de grachtengordel, de art nouveau. Daar staan andere meningen tegenover – er wordt duurzamer, energiezuiniger en vooral veel gevarieerder gebouwd dan vijftig jaar geleden.

Een voorbeeld van het laatste is goed te zien in Slotervaart. Nergens in Amsterdam, Zuidoost misschien uitgezonderd, is de transitie van oud naar nieuw zo zichtbaar als daar. Straten zijn omgewoeld, blokken worden neergehaald.

Als ergens een slag plaatsvindt tussen de oude en nieuwe samenleving is het wel in Nieuw-West, en wel heel specifiek in het vierkant tussen de Maassluisstraat, Rijswijkstraat, Voorburgstraat- en de Overschiestraat. Dit was ooit het paradijs van het Nieuwe Wonen: strokenbouw met plantsoenen ertussen, een droom voor veelal arbeidersgezinnen en mensen die de bedompte negentiende-eeuwse panden ontvluchtten. Lucht en licht, ruimte, zon en groen. Kom daar eens om in De Pijp.

De bevolkingssamenstelling is veranderd. De sociale klasse van weleer is verhuisd naar Purmerend en de bestaande woningen voldoen niet meer aan de duurzaamheidseisen: goed geventileerd, geïsoleerd, circulair en wat niet al. In de huidige energiecrisis is het voor de bewoners bijna onmogelijk rond te komen in een tochtige woning met enkel glas.

Het is een ambitieuze opdracht die woningbouwvereniging Lieven de Key zich heeft gesteld in deze buurt. Maar liefst 1200 woningen en studio’s worden hier vanaf 2017 gebouwd, totdat het complex Lieven in 2023 klaar zal zijn. Daarvoor zijn stroken portieketagewoningen gesloopt. Alleen in de Maassluisstraat staat nog zo’n blok, als een relikwie uit een voorbije tijd, een stukje archeologie.

Lieven bestaat uit zeven segmenten, die uiteindelijk voor elk wat wils moeten bieden. Alleen dat al is een breuk met de wederopbouwperiode, die werd gekenmerkt door monocultuur en monotonie. In het eerste deel van Lieven meten de studio’s maximaal 25 vierkante meter. De vleugel aan de Maassluisstraat is vooral bestemd voor (internationale) studenten, die met een inschrijving aan de Universiteit van Amsterdam een woning kunnen huren.

Architectenbureau Arons & Gelauff heeft niet alleen de blokken ontworpen, maar ook het stedenbouwkundig plan voor zijn rekening genomen. Twee opengewerkte blokken die ten opzichte van elkaar gespiegeld zijn is het concept. In het hart ligt een aantrekkelijke tuin met hoogteverschillen en wilde planten. Er loopt zelfs een wadi door het terrein, die door de helse zomer volledig is uitgedroogd: de bedoeling is dat hier het regenwater zal worden opgevangen.

Het oostelijke deel staat er al een paar jaar. Recentelijk is het westelijke deel (Lieven 6-8) tussen de Rodenrijsstraat en Overschiestraat opgeleverd, volledig ontworpen door Kenk Architecten. Dat beide architectenbureaus een voorliefde hebben voor gespikkelde en gevlekte baksteen, blijkt uit elke voeg, maar Kenk heeft er een monumentale touch aan toegevoegd. De dubbelhoge plint wordt een ‘margezone’ genoemd, een kruising tussen privé en openbaar gebied, waar ruimte is voor een grand café en een multifunctionele zaal met een overdekt terras.

Het slimme aan het stedenbouwkundig plan is dat Lieven door de hoogteverschillen en het gebruik van diverse kleuren baksteen niet massaal oogt, hoewel het toch een omvangrijk complex is. Het is vermoedelijk een van de grootste woongebouwen in Amsterdam. De afwerking en detaillering is zorgvuldig: houten plafonds in de entrees en galeries, een sierlijk hek dat de doorgang afsluit, gesloten balkons naast glazen balustrades. Dat die laatste niet werken blijkt uit de rietmatten ter afscheiding. Vooral in het oudste deel, Lieven 2 en 3, wordt de privacy op de proef gesteld.

Typerend voor de architectuur van nu is dat de nadruk ligt op gemeenschappelijkheid. De bewoners van de kleinste studio’s moeten zelfs badkamer en keuken delen. In het nieuwste deel Lieven 7 is er meer plek voor gezinnen en tweepersoonshuishoudens. De breuk met de eenvormigheid van de vroegere bouw is een feit. En niet alleen dat: deze radicale transformatie heeft ook een einde gemaakt aan de monocultuur die de samenleving van Nieuw-West bepaalde.

Gelukkig is niet elk ingrediënt van het Algemeen Uitbreidingsplan van Amsterdam weggevaagd, want ook de strokenbouw is deel van de geschiedenis. Lieven voegt er een nieuw hoofdstuk aan toe. Het vormt het bewijst dat er vooruitgang bestaat en dat een nieuwe invulling kan worden gegeven aan het begrip samenleving.

Om u deze content te kunnen laten zien, hebben wij uw toestemming nodig om cookies te plaatsen. Open uw cookie-instellingen om te kiezen welke cookies u wilt accepteren. Voor een optimale gebruikservaring van onze site selecteert u "Accepteer alles". U kunt ook alleen de sociale content aanzetten: vink hiervoor "Cookies accepteren van sociale media" aan.

Op alle verhalen van Het Parool rust uiteraard copyright. Wil je tekst overnemen of een video(fragment), foto of illustratie gebruiken, mail dan naar copyright@parool .nl. © 2022 DPG Media B.V. - alle rechten voorbehouden